SERVET YILDIRIM – Konu bizi yakından ilgilendiriyor zira Almanya hasta olunca hastalığını etrafına çabucak bulaştırıyor. Bizim bağışıklık sistemimiz çok güçlü olmadığı için sık görüştüğümüz ve yakın bağlantıda olduğumuz Almanya’nın hastalığından çabucak etkilenebiliyoruz. Zira;
– Almanya Türkiye’nin en büyük ticaret partneridir. Ekonomik alakalar açısından bizim için birinci sırada Almanya yer alır. Dış ticarette yıllardır Türkiye’nin en büyük ve en istikrarlı ihracat pazarıdır. En fazla malı bu ülkeyi satarız. İthalatta da birinci sıradaydı ancak son yıllarda Rusya ve Çin’in gerisine düştü. Üstelik Çin ve Rusya üzere ülkelerden farklıdır. Çin, Hindistan, Kore, Malezya ve Rusya üzere ülkelere nazaran Almanya ile ticaretimiz daha istikrarlıdır. İkili ticarette başkaları kadar büyük açıklar verdiğimiz bir ülke değildir. Almanya ile olan ticaretimiz hacimli, istikrarlı ve istikrarlıdır.
– AB ile devam eden gümrük birliği mutabakatı bizim Almanya pazarına rakiplerimize nazaran daha avantajlı girmemizi sağlıyor.
– Almanya uzun yıllardır turizmde Türkiye’ye en fazla turist gönderen ülkeler listesinde birinci sıralardadır. Birçok turizm tesisimiz için vazgeçilmez bir kaynaktır.
– Almanya direkt yabancı sermaye yatırımları açısından birinci sırada olmasa da en fazla yatırım çektiğimiz beş ülkeden biridir. Binlerce Alman şirketi Türkiye’ye yatırım yapmıştır, istihdam yaratmıştır.
– Cari açığımızın finansmanında ve borçlarımızın çevrilmesinde Alman kuruluşları değerli rol oynar. Türk şirketlerinin, bankalarının ve Hazine’nin dış borçlanmalarında Alman bankaları kreditör ya da aranjör olarak daima etkin olmuşlardır. Kendi tasarruflarımız büyümemizi finanse etmeye yetmediği için ortalarından Almanların da olduğu öbür iktisatların tasarruflarını ödünç alarak büyüyebilmişiz.
– NATO kapsamındaki savunma iş birliği, AB süreci çerçevesindeki münasebetler ve Almanya’da yaşayan 3 milyonun üzerindeki Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı nedeniyle Almanya bizim için daima çok özel bir değere sahip olmuştur.
Bu nedenlerle Almanya ve Türkiye ortasında yaşanacak krizlerin yanı sıra Almanya’nın yaşayacağı kendi krizleri de her iki ülkeyi de ekonomik olarak olumsuz etkilemektedir.
Bundan 20 yıl evvel de piyasalarda Almanya için “Avrupa’nın hasta adamı” deniliyordu; gazeteler bu başlığı kullanıyordu. Sonra hasta adam güzelleşti, ayağa kalktı ve yoluna devam etti. Artık ise tekrar düşüncede. Almanya iktisadı aylardır büyümüyor. Rusya-Ukrayna savaşı başlayıncaya kadar güç meselesini Rusya’ya bağladığı borular sayesinde ucuz ve pratik bir biçimde halletmişti. Savaşın başlaması ile önemli bir güç şoku yaşamaya başladı.
Başka yapısal meseleleri da var. İhracata çok bağımlı bir iktisat. Dünya ticareti yavaşlayınca başı ağrıyor. Otomotiv üzere lokomotif kesimlerde de Çin bağımlılığı var. Ülkenin altyapısı eski ve yenilenmesi gerekiyor. Dijitalleşmede başka gelişmiş ülkelere nazaran geride kaldılar. Büyük şirketler çalışan sayısını azaltmaya çalışıyorlar. İş barışı bozuldu, grevler ve protestolar sıklaştı. Güç maliyetlerinin yanı sıra vergi yükü de yüksek.
Önceki günkü seçim bir tahlil getirebilir umudunda olanlar vardı lakin son yorumlar çok da olumlu değil. Seçimden birinci çıkan CDU “Agenda 2030” programı ile geçen yılın son çeyreğinde de yüzde 0,2 daralan iktisatta tekrar yüzde 2’lik büyümeye ulaşmayı hedefliyor ancak birçok ekonomist bunu çok gerçekçi bulmuyor.
Ama unutmamak lazım, Alman iktisadı hasta olsa da dünyanın en güçlü ekonomilerinden biridir. Yıllar evvel okuduğum bir makalede yer alan çarpıcı bir benzetme vardı. “Almanya Merkür’dür, ABD ise Mars” diyordu. Merkür Romalılarda ticaret yaradanıdır, birebir vakitte rasyonel aklın sembolüdür. ABD’ye yakıştırılan Mars ise savaş rabbidir. Öteki bir deyişle, Amerika demek jeo-politika demektir, Almanya ise jeo-ekonomidir. Böylesi bir iktisat ne kadar hasta olsa da yıkılmaz. Almanya 20 yıl evvel hastalandığında toparlanmış, hasta adamlıktan kurtulmuştu. Bence artık de birebiri olacak olmasına lakin vakit alacak. Almanların canı bir mühlet daha sıkılacak ancak bizimki de sıkılacak.